Nhắc đến Hà Giang, có một câu nói mà người mê xê dịch thường rỉ nhau rằng: Ở đây mùa nào cũng đẹp. Thật vậy, nếu như tháng 10, đất trời Hà Giang chìm trong sắc màu của hoa tam giác mạch; khi Tết đến, hoa đào, hoa mận thi nhau khoe sắc bên tường đá mỗi gia đình người Mèo thì khi hè về, Hà Giang mùa nước đổ tới, những thửa ruộng bậc thang trũng nước in màu trời kéo dài vô tận khiến ai cũng phải trầm trồ khen ngợi. 

Có một Hà Giang mùa nước đổ 

Mình quyết định lên Hà Giang vào tháng 6, khi lúa chiêm đã trổ bông vàng óng khắp cánh đồng ở dưới xuôi, trong lòng háo hức được ngắm mùa lúa trên ruộng bậc thang Tây Bắc. Nhưng khi mình đến, ruộng chỉ toàn là nước đến lạ. Người Mèo bảo, đây là Hà Giang mùa nước đổ.

Mỗi năm, người Mèo chỉ trồng độc một vụ lúa là vụ mùa, thu hoạch vào tháng 9. Cứ khi tháng 5 chuyển mình sang tháng 6, khi xuân vắt sang hè cùng những cơn mưa lớn, nước đổ từ ruộng cao sẽ đổ xuống ruộng thấp, cứ thế tạo thành “tháp nước” kéo dài từ đỉnh đến chân núi xa tít tắp. Mùa nước đổ kéo dài đến hết tháng 7 nhưng vào tháng 5 – tháng 6, khi mùa cấy bắt đầu là đẹp nhất.

Vào mùa nước, người Mèo không chỉ trồng lúa, họ còn trồng ngô khắp trên cao nguyên đá. Mùa này mưa nhiều, ngô lớn nhanh như thổi. Chúng mình đã há hốc mồm khi nhìn thấy ngô bạt ngàn trên núi, xen lẫn đá trải từ trên đỉnh xuống tận dưới chân và nói đùa với nhau: người Mèo tài nhỉ, trồng ngô cả trên đá.

Mùa nước đổ vào mùa hè, ấy mà thời tiết mát mẻ thích mê.  Những cơn mưa rào bất chợt giữa đất trời núi non trập trùng khiến nơi đây lúc nào cũng “bắt” bạn phải khoác một chiếc áo mỏng mới chịu. Đúng là chỗ “trốn” lý tưởng khỏi cái nóng đến ngộp thở của thủ đô phải không nào?

Thật may mắn khi sự hiểu lầm đã đưa chúng mình đến với một Hà Giang mùa nước đổ không chật chội bởi khách du lịch mùa lễ hội lại còn được thỏa thích hòa mình vào đất trời bao la cùng ngàn bức ảnh đẹp “không góc chết”.

Lên Hà Giang như thế nào?

Có nhiều hành trình khám phá Hà Giang mùa nước đổ cho bạn tha hồ chọn lựa. Nếu bạn là người ưa mạo hiểm và có máu phiêu lưu, bạn có thể đi xe máy từ Hà Nội. Nếu bạn đi một mình và mê ngắm cảnh qua ô cửa kính, bạn có thể di chuyển bằng ô tô từ Hà Nội lên thành phố rồi bắt xe lên thị trấn Đồng Văn.

Hành trình của chúng mình chọn là sự kết hợp của hai kiểu trên, bởi không có nhiều thời gian mà lại thích vi vu trên những cung đường đẹp nhất nhì Tây Bắc. Chúng mình đã bắt xe khách đêm từ Hà Nội và sáng hôm sau thuê xe máy “phượt” lên cao nguyên đá. Cảm giác ngồi trên chiếc xe băng qua những thửa ruộng bậc thang đang mùa nước đổ hay bạt ngàn ngô đang đến mùa ra bắp dưới thời tiết se se lạnh thật tuyệt. Với hành trình này, chỉ 2 ngày 3 đêm thôi nhưng bạn có thể đặt chân đến những điểm đẹp nhất ở Hà Giang rồi.

Cung đường của bọn mình:

Ngày 1: Thành phố Hà Giang – Quản Bạ – Yên Minh – Đồng Văn

Ngày 2: Đồng Văn – Mèo Vạc – Yên Minh – Thành phố Hà Giang

Người Mèo vui tươi chuẩn bị vụ mùa mới 

Đối với đồng bào dân tộc sống ở vùng đất địa đầu Tổ quốc, chẳng cái vui nào hơn vụ mùa bội thu. Thế nên người Mèo “nghiên cứu” tỉ mỉ lắm, làm thế nào để vào mùa nước đổ phải căn được nước trên ruộng vừa đủ để gieo hạt, khi nào phải tháo bớt nước đi để thóc bám đất nảy mầm.

Mùa nước đổ đến, người dân vùng này lại nô nức đi đắp đập, ke bờ, chuẩn bị dẫn nước chuẩn bị cho vụ mùa mới. Cùng với nước mưa, họ nối những ống nứa từ trên núi để dẫn nước vào ruộng giúp ngâm đất trước khi gieo hạt. Người Mèo kể, họ phải canh trời mưa để đi làm đồng, kể cả mưa vào buổi tối bởi như vậy mới có thể giữ nước ở các bậc ruộng vừa đủ, mới trồng được lúa, mới có cái để ăn.

Chúng mình may mắn lên đúng ngày chủ nhật, ngày duy nhất người Mèo trên Đồng Văn họp chợ trong tuần sau những ngày đồng áng. Phiên chợ không chỉ là nơi trai gái nơi đây hẹn hò mà còn là nơi họ sắm sửa quần áo mới, mua bán trao đổi những thứ “của nhà làm ra”. Đến phiên chợ, bạn sẽ được chìm trong văn hoá đặc sắc của người vùng cao với màu sắc rực rỡ của những bộ quần áo thổ cẩm, tiếng người Mèo ríu rít bên cạnh hàng bày bán từ hoa quả đến gia súc.

Trẻ con nô nức hái hoa, thổi khèn

Mùa nước đổ đến cũng là khoảng thời gian nghỉ hè của các bạn nhỏ dân tộc Mèo. Ngoài việc phải giúp đỡ bố mẹ công việc vặt ở nhà, các bạn thường đi hái hoa, kết vòng, thổi khèn sáo và cười vang khắp nẻo đường. Những bạn nhỏ vùng cao, dù hằn lên khuôn mặt nét khắc khổ của cuộc sống nhưng luôn nở nụ cười tươi rói, giọng nói trong trẻo và vẫy tay xin chào đầy cảm mến với những người miền xuôi ghé qua chơi như chúng mình. Vẻ đẹp thuần khiết này là thứ mình nhớ nhất khi rời Hà Giang mùa nước đổ về lại phố thị chật chội, xa xôi.

Nếu bạn vừa bắt đầu kỳ nghỉ hè thảnh thơi, muốn được hoà mình vào thiên nhiên rộng lớn, đắm chìm vào văn hoá đặc sắc của người Mèo và nghe họ kể chuyện về một mùa “gây thương nhớ” của vùng Tây Bắc, hãy xách ba lô ngay lên đi, Hà Giang mùa nước đổ vẫn đang đợi bạn đấy!

Tác giả: Lưu Lan Phương